Ήδη ζωντανεύετε στη σκηνή του Πολυχώρου Πολιτισμού Αθηναΐς την ταραχώδη ζωή της Σοφίας Βέμπο. Μπορείτε να μας μιλήσετε για την παράσταση που παρουσιάζετε;
Η Παράσταση ΣΟΦΙΑ ΣΕ ΘΥΜΑΜΑΙ της Τάνιας Χαροκόπου είναι ένα οδοιπορικό στην πολυτάραχη ζωή και τα τραγούδια της Σοφίας Βέμπο μέσα από μια συνέντευξη που της παίρνει ένας νεαρός δημοσιογράφος (τον υποδύεται ο εξαιρετικός νέος ηθοποιός Ηλίας Μιχαήλ) λίγο μετά τη μεταπολίτευση! Κατά τη διάρκεια αυτής της συνέντευξης αναπολεί, θυμάται, συγκινείται, σιγοτραγουδάει, αλλά και με τη δύναμη της μνήμης ξαναζεί τις μεγαλειώδεις στιγμές που συνέδεσαν το όνομά της με την ιστορία της Ελλάδας!
Πόσο δύσκολο ήταν να προσεγγίσετε το χαρακτήρα της Σοφίας Βέμπο;
Έπρεπε να μελετήσω την πολυδιάστατη προσωπικότητά της και να εστιάσω σε στοιχεία κλειδιά. Τέτοια κλειδιά ήταν ο δυναμισμός της, η έντονη θηλυκότητά της, ο πατριωτισμός της, ο προγραμματισμός της, ο παρορμητισμός της, η γενναιότητά της, η πίστη της, το ακούραστο πνεύμα της, ο «τσαμπουκάς» της, η τόλμη της, η μεθοδικότητα της, η αγωνιστικότητά της!
Παράλληλα έπρεπε να μελετήσω και την εκρηκτική της εμφάνιση και παρουσία, τη φωνή της, τα εκφραστικά της μέσα, την κίνησή της. Χωρίς να πέσω στην παγίδα στην οποία μπορούν να σε οδηγήσουν οι βιογραφίες. Χωρίς δηλαδή να ανατρέξω στον εύκολο δρόμο της μίμησης του «φαίνεσθαι».
Το ζητούμενο ήταν μέσα από το θαυμάσιο κείμενο της Τάνιας Χαροκόπου να ενσαρκωθεί η Βέμπο χωρίς να γίνει καρικατούρα ή … ολόγραμμα.
Με την Ανθή Πετρουλάκη λοιπόν που έχει αναλάβει τον καλλιτεχνικό σχεδιασμό της παράστασης περιοριστήκαμε σε κάποια έντονα εξωτερικά χαρακτηριστικά της και μετά παρέα με το Μενέλαο Τζαβέλλα, τον υπέροχο σκηνοθέτη μας, αναζητήσαμε την ΨΥΧΗ της Βέμπο!
Ξέρετε ποιο είναι το ενδιαφέρον; Ότι όλοι πιστεύουν ότι έχω κάνει κάποιο ειδικό μακιγιάζ που να παραπέμπει στην εικόνα της Βέμπο!!! Έ, όχι! Το δικό μου πρόσωπο είναι που προσπαθεί κάθε βράδυ να συναντηθεί με την ψυχή της Βέμπο!!!
Ταυτιστήκατε σε κάποια σημεία με αυτή τη σπουδαία γυναίκα;
Χωρίς να το καταλάβω αφέθηκα αναζητώντας την και βρήκα πολλά κοινά στοιχεία ταύτισης μαζί της.
Η επιμονή, ο στόχος, ο σκοπός, ο μόχθος, η τόλμη, η διορατικότητα, το πείσμα, το αεικίνητο, τα ιδανικά!!
Και κάτι ακόμη η λατρεία για τηΜουσική και για το Θέατρο. «Μεγάλη αγάπη το Θέατρο, η μεγαλύτερη, Έρως» λέει η Βέμπο σε κάποιο σημείο της παράστασης. Και μετά όλη αυτή η σχέση με την πατρίδα, με τα βουνά της Ηπείρου που τα όργωσε στον πόλεμο εμψυχώνοντας τους φαντάρους.
Την ακολούθησα νοερά μέσα από τις διηγήσεις και τις κιτρινισμένες φωτογραφίες των δικών μου γονιών και των παπούδων μου. Πόσες φορές, χρόνια τώρα, δεν όργωσα και γω τα βουνά της ελεύθερης πατρίδας μου αναζητώντας τα βήματα του – νεαρού ανθυπολοχαγού εκείνη την εποχή – πατέρα μου.
Ποια πτυχή της ζωής της μεγάλης τραγουδίστριας σας ιντριγκάρει περισσότερο σε αυτό το ρόλο;
Αυτή η τεράστια διαρκής ανατροπή που εμπεριέχει το θέατρο και σε κάνει να ακροβατείς ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό. Και που το βιώνω έντονα στη σκηνή ως Βέμπο. Όπου με δυσκολία συγκρατώ τα δάκρυα μου, τραγουδώντας τα ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΑΙΔΙΑ και την άλλη στιγμή προσπαθώ να ξεσηκώσω αυτά τα «παιδιά» γελώντας και χορεύοντας και τραγουδώντας τους, ΤΟ ΠΡΩΪ́ ΜΕ ΞΥΠΝΑΣ ΜΕ ΦΙΛΙΑ! Και κάτι ακόμη η υπεράνθρωπη ΔΥΝΑΜΗ που έκρυβε αλλά και οι ανθρώπινες ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ της.
Κατά τη διάρκεια της παράστασης ερμηνεύετε κάποια από τα σπουδαιότερα τραγούδια της «δικής μας Σοφίας». Σας έχει σημαδέψει κάποιο από αυτά και με ποιο τρόπο;
Κατά τη διάρκεια της παράστασης ερμηνεύω με συνοδεία ακορντεόν 12 από τα μεγάλα τραγούδια που ερμήνευσε η Βέμπο. Επίσης μέσα από την αφήγηση της ζωής της σιγοψιθυρίζω ή τραγουδάω acapella κομμάτια από άλλα 14 τραγούδια.
Τραγούδια ερωτικά, σατιρικά, πολεμικά, τραγούδια της ξενιτιάς, αρχοντορεμπέτικα… Ένα από αυτά μάλιστα γράφτηκε από τον Τραϊφόρο για κείνη αλλά δεν το τραγούδησε ποτέ.
Το περίεργο είναι ότι το κοινό και μαζί με αυτό κι εγώ, ταυτιζόμαστε και συγκινούμαστε με όλα τα τραγούδια. Το συνειδητοποιώ κάθε βράδυ στην παράσταση, όπου το κοινό συμμετέχει αυθόρμητα και πότε σιγοψιθυρίζει, πότε σιγοτραγουδάει σχεδόν όλα τα τραγούδια!!!
Είναι η ίδια η μουσική, είναι η δύναμη του στίχου; Δεν ξέρω…
Κι εδώ νομίζω έρχεται η ευφυία αυτής της γυναίκας. Που δεν άφηνε τίποτε στην τύχη, έψαχνε το στίχο, επενέβαινε και ζητούσε αλλαγές, έγραφε πολλές φορές τους στίχους μόνη της και ευλογήθηκε να συμπορευθεί και να μεγαλουργήσει παρέα με το Μίμη Τραϊφόρο, το Μίμη της.
Και κάτι άλλο, όλα της τα τραγούδια έχουν θεατρικότητα. Το καθένα θαρρείς είναι μία ιστορία, ένα στιγμιότυπο, ένα μονόπρακτο. Σατιρικό, πολεμικό, ερωτικό.
Θα ξεχωρίσω λοιπόν ένα τραγούδι από το κάθε είδος: Λατρεύω το «Στη Λάρισα βγαίνει ο Αυγερινός», σπαράζω με το «Παιδιά της Ελλάδος Παιδιά» και πάσχω με τον «Άνθρωπό μου». Ειδικά για το τελευταίο τραγούδι, νομίζω πως είναι το μεγαλύτερο – χωρίς να είναι υποτιμητικός ο όρος – «καψουροτράγουδο» όλων των εποχών!!!
Είναι γνωστή η αγάπη σας για την αρχαία τραγωδία. Εντοπίζετε στοιχεία αρχαίας τραγωδίας στη φετινή σας παράσταση;
Συγκρίνουμε ανόμοια πράγματα. Και όμως υπάρχουν κάποια σημαντικά κοινά στοιχεία τα οποία κληρονόμησε το παγκόσμιο Θέατρο από την Αρχαία Τραγωδία.
Σύμφωνα με το σπουδαίο δάσκαλό μου στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, τον Τάσο Λιγνάδη, ο Αριστοτέλης στην Ποιητική του απαριθμεί έξι στοιχεία που χαρακτηρίζουν το ποιόν της τραγωδίας.
Είναι «ο μύθος, το ήθος, η διάνοια, η λέξις, το μέλος και η όψις». Αυτά ενυπάρχουν όλα στην παράστασή μας.
Και ναι, εστιάζουμε στο Aριστοτελικό «μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας» και όχι γενικά στη «μίμηση» που μπορεί να περιορίζεται σε εξωτερικά στοιχεία και στην οποία καταφεύγουν ως εύκολη λύση συχνά στις βιογραφίες…
Και κάτι ακόμη στην παράστασή μας ενυπάρχει το «μέλος», η μουσική, όχι ως ένθετο διάλειμμα, αλλά ως αναπόσπαστο οργανικό στοιχείο του «μύθου», που αν θέλουμε να το αναγάγουμε σε στοιχείο της αρχαίας τραγωδίας, παίζει εδώ το ρόλο των χορικών (της παρόδου και των στασίμων) και του κομμού (του θρήνου).
Ναι, πιστεύω πως το θρυλικό ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΑΙΔΙΑ είναι ο «κομμός» της δικής μας παράστασης. Ένας θρήνος που μετουσιώνεται σε δύναμη, σε ορμή και τελικά σε νικητήρια «ωδή»!!!!!
Η Σοφία Βέμπο ήταν μια γυναίκα που δόξασε την πατρίδα της. Σαράντα χρόνια μετά, τι γνώμη πιστεύετε πως θα είχε για την κατάσταση της σύγχρονης Ελλάδας;
Ακριβώς την ίδια που είχε και τότε. Αυτά είναι τα λόγια της:
«Όλες οι αξίες σήμερα κοντεύουν να ισοπεδωθούν. Και που είσαι ακόμη… Φοβάμαι πως οι νέοι σήμερα δεν έχουν ιδανικά. Λίγοι από τους πολιτικούς μας αγαπούν πραγματικά την Ελλάδα, την εξουσία αγαπούν. Οι περισσότεροι καλλιεργούν ένα διχαστικό λόγο!»
Και ο επίλογος της θα ήταν: «Κάνε κουράγιο Ελλάδα μας να μη μας αρρωστήσεις γιατί το θέλει ο Θεός να ζήσεις και θα ζήσεις» Και ακόμη: Τολμήστε και Αγωνιστείτε!
Για ποιους λόγους θα προτείνατε τη συγκεκριμένη παράσταση στο κοινό;
Θα πω τους πιο προφανείς: Είναι μία παράσταση με μέτρο, με ισομοιρασμένες δόσεις συγκίνησης, δράσης, γέλιου, μουσικής. Μια παράσταση που λέει την αλήθεια, όπου σκιαγραφείται η ζωή ενός μύθου χωρίς η βιογραφία να γίνεται αγιογραφία. Αυτός ο μύθος που λατρεύτηκε, ανυψώνεται και τσαλακώνεται ταυτόχρονα. Ζωγραφίζοντας αυτό το μύθο περνάει σαν σε ζουρνάλ – όπως στα επίκαιρα της εποχής – η ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Όσο για τη μουσική και τα τραγούδια, τόσο διαχρονικά, μας ταξιδεύουν, μας συγκινούν, μας ψυχαγωγούν, μας ξεσηκώνουν έτσι που στο τέλος κοινό και ηθοποιοί γίνονται ένα σύνολο που χορεύει και τραγουδάει.
Υπάρχει κάποιος ρόλος που ερμηνεύσατε και μπορείτε να πείτε πως σας έχει σημαδέψει σαν καλλιτέχνη και σαν άνθρωπο;
Θα σας φανεί παράξενο, αλλά εκείνος ο ρόλος που έδρασε καταλυτικά στην απόφασή μου να γίνω και ηθοποιός ήταν η «Μήδεια» του Ευριπίδη, όταν ήμουν μόλις 15 χρόνων, στο πλαίσιο της καθιερωμένης παράστασης Αρχαίας Τραγωδίας που ανέβαζε με τη Δευτέρα Λυκείου κάθε χρόνο ο φιλόλογός μας στα Γρεβενά. Εμπνευσμένος ανθρωπος…
Αυτός ο ρόλος μου σφράγισε τη ζωή! Εξαιτίας αυτής της «Μήδειας», τελειώνοντας το Πολυτεχνείο, έδωσα εξετάσεις στο Εθνικό Θέατρο και έγινα και ηθοποιός. Αλλιώς θα είχα μείνει μόνο μία καλή αρχιτέκτων, όπως οικογενειακά είχε προδιαγραφεί το μέλλον μου.
Μετανιώσατε ποτέ για κάποια θεατρική επιλογή σας; Θα αλλάζατε κάτι αν αρχίζατε σήμερα την καριέρα σας από την αρχή;
Όχι, δεν έχω μετανιώσει για καμμιά θεατρική μου επιλογή. Αγάπησα όλους τους ρόλους μου, τους μελέτησα και τους αντιμετώπισα με αλήθεια και σεβασμό. Και χαίρομαι που είναι ένα μωσαϊκό ρόλων σε όλα τα είδη θεάτρου.
Ρόλοι δραματικοί, τραγικοί, κωμικοί, ρόλοι της ηλικίας μου, ρόλοι νέας όμορφης γυναίκας, ρόλοι γριάς, ρόλοι μοιραίας γυναίκας, ρόλοι καρατερίστας, ρόλοι που τραγουδάω, ρόλοι που χορεύω…
Θυμάμαι τώρα όλους αυτούς τους ρόλους και σκέφτομαι πόσο τυχερή είμαι που έχω ζήσει τόσες ζωές!
Όχι, δεν θα άλλαζα κάτι, απλώς θα ήμουν λιγότερο ανυπόμονη. Τότε, μόλις ξεκίνησα τελειώνοντας τη σχολή του Εθνικού, έτρεχα να τα προλάβω όλα, θέατρο, τραγούδι, σινεμά, τηλεόραση, συναυλίες, εξώφυλλα, συνεντεύξεις, σαν να μην υπήρχε αύριο. Μια πρώτη εμφάνιση στο κοινό overdose.
Τώρα έχω ένα απόσταγμα εμπειρίας, σοφίας – όπως λέει και η Σοφία στην παράστασή μας- και πολλή υπομονή παρόλο που έχουν περάσει τα χρόνια.
Και κάτι τελευταίο… Ποια συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον που κάνει σήμερα τα πρώτα του βήματα στο χώρο της υποκριτικής;
Η αλήθεια και το μέτρο να διέπουν την καλλιτεχνική τους πορεία και όχι η εφήμερη λάμψη και τα φώτα. Μικρά, σταθερά βήματα κάθε φορά, με υπομονή και επιμονή. Και ακόμη να τολμούν και να αγωνίζονται διαρκώς! Γιατί όπως λέει και η Σοφία Βέμπο «Ο αγώνας έχει χαρά και ας είναι κοπιαστικός».
Όμως θα ήθελα πριν κλείσω να αναφερθώ σε ένα σημαντικό συνεργάτη της παράστασης, το Χρήστο Δήμα, που επιμελήθηκε τα μουσικά κομμάτια και στους δυο μουσικούς δεξιοτέχνες του ακορντεόν που με συνοδεύουν συμμετέχοντας εναλλάξ στην παράστασή μας, το Σπύρο Νίκα και τον Αλέξανδρο Βαρανάκη.
Επίσης η παράσταση αυτή δεν θα ήταν η ίδια χωρίς την αγάπη και τη στήριξη του Γιάννη Μακρίδη και της εταιρείας Texnis – Οργάνωση Θεάματος. Και χωρίς την Αλίκη Δανάλη, που άοκνα πασχίζει για την επικοινωνία μας.
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ
